تأثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی با توجه به نقش میانجی مشکلات درون سازمانی و نقش تعدیل گر ناهمگونی مدیریت دانش در یک شرکت بیمه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت منابع انسانی دانشگاه علوم انتظامی امین

2 کارشناسی ارشد مدیریت دولتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران ، ایران

3 کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

10.22034/jsqm.2022.311801.1369

چکیده

مزیت رقابتی یکی از موضوعات مهم در سازمان‌های پیشرو بالاخص شرکت های بیمه ای است با توجه به اهمیت موضوع؛ پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی با توجه نقش میانجی شناسایی مشکلات درون سازمانی و نقش تعدیل گر ناهمگونی مدیریت دانش در یک شرکت بیمه ای صورت گرفته است. حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان شعب یک شرکت بیمه ای در غرب تهران است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 294 نفر محاسبه شد. شیوه نمونه‌گیری در این تحقیق نمونه‌گیری تصادفی ساده بود. برای بررسی روایی پرسشنامه از روش شاخص نسبت روایی محتوایی و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. برای محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده و برای تعیین روابط بین متغیرها نیز از تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پی.ال.اس نسخه 3 صورت پذیرفت. بر اساس نتایج تحقیق مشخص گردید سرمایه فکری بر مزیت رقابتی با توجه نقش میانجی مشکلات درون‌سازمانی و نقش تعدیل گر ناهمگونی مدیریت دانش تأثیرگذار است. مدیران شرکت با توجه به موضوع سرمایه فکری کارکنان و کاهش مشکلات درون‌سازمانی می توانند مزیت رقابتی در شرکت ایجاد کنند.

کلیدواژه‌ها


آقا محمدی، حمید (1398). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی در شرکت بیمه آسیا،  نهمین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، مدیریت و حسابداری با رویکرد ارزش‌آفرینی، شیراز: موسسه آموزشی مدیران خبره نارون.
حبیبی دورکی، مرتضی. (1397). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی شرکت‌های صنعتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، نخستین کنفرانس ملی تحقیق و توسعه در مدیریت و اقتصاد مقاومتی، تهران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر (پژوهشکده مدیریت و توسعه).
الحسینی، مشهور و انواری نیا، محسن. (1398). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر مدیریت دانش (موردمطالعه: شعب بانک مسکن استان خراسان جنوبی)، دومین کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در مدیریت و حسابداری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
دانش، فرشید؛ کاظمی علیشاهی، حمید؛ رحیمی، صالح؛ سهیلی، فرامرز. (1399). رابطه سرمایه اجتماعی با سرمایه فکری و مدیریت دانش در بیمه ایران. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 6(2)، 129-155.
داوری، علی و رضازاده، آرش. (1392). مدل­سازی معادلات ساختاری با نرم­افزار PLS، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
دهقانی سلطانی، مهدی؛ آذر، عادل. (1399). نقش مکان و سرمایه فکری در دستیابی به مزیت رقابتی و ارتقاء عملکرد کسب‌وکارهای کوچک پوشاک. پژوهشنامه مدیریت اجرایی, 12 (24), 209-239.
رضایی، فرزین؛ همتی، حسن؛ زمانی عموقین، رامین. (1389) ارزیابی تأثیر سرمایه فکری در ایجاد ارزش‌افزوده (اقتصادی و بازار)، پژوهشنامه اقتصاد و کسب‌وکار، 1 (1)، 51-71.
‌زاهدی، سید محمد؛ لطفی زاده، فرشته (1386)، ابعاد و مدل‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری، فصلنامه مطالعات مدیریت، 5 (55) ، 64-39.
شمس لاهرودی، سید حسن؛ ساره اسماعیلی و آزاده پاکاری. (1398). مطالعه‌ای بر نقش سرمایه فکری بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی مبتنی بر نوآوری،  چهارمین کنفرانس ملی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد با تأکید بر بازاریابی منطقه‌ای و جهانی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
عالم تبریز، اکبر؛ حاجی باباعلی، علی؛ رجبی فرد، ایمان. (1388). سرمایه فکری. مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران. تهران.
محمودی، منیر و پریسا بهمنی. (1398). مطالعه تأثیر سرمایه فکری بر مزیت رقابتی (موردمطالعه: کارکنان شرکت مخابرات استان ایلام)، نخستین کنفرانس ملی مدیریت بازرگانی، کارآفرینی و حسابداری، تهران، مرکز بین‌المللی همایش‌ها و سمینارهای توسعه پایدار علوم جهان اسلام. قم: موسسه آموزش عالی حکمت.
مولایی، سوران؛ الله دادی، مهدی؛ مشیر پناهی، محمد. (1393). بررسی رابطه استراتژی‌های مدیریت دانش و سرمایه‌های فکری در ایجاد مزیت رقابتی در بانک بیمه‌های شهر سنندج،  همایش ملی مدیریت، فرهنگ‌سازمانی و منابع انسانی .سنندج: دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
نصیریان، علی‌محمد؛ فلاح تفتی، سعید. (1398). تأثیر یادگیری سازمانی بر مزیت رقابتی با میانجی‌گری متغیر سرمایه فکری (موردمطالعه: شرکت ایساکو). چهارمین کنفرانس ملی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد با تأکید بر بازاریابی منطقه‌ای و جهانی .تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
تفضلی هرندی، هدی؛ حاجی نبی، کامران؛ ریاحی، لیلا؛ مجیدزاده اردبیلی، کیوان. (1399). تأثیر سرمایه انسانی بر سرمایه فکری در پژوهشکده‌های حوزه بهداشت و درمان جهاد دانشگاهی. پایش، 19(3)، 337-347.‎
همتی، حسن؛ معین‌الدین، محمود؛ مظفری شمسی، مریم. (1389). بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و ارزش بازار و عملکرد مالی. شرکت‌های مالی، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی،4(7) ، 21-24.
Abualoush, S., Masadeh, R. E., Bataineh, K., & Alrowwad, A. (2018). The role of knowledge management process and intellectual capital as intermediary variables between knowledge management infrastructure and organization performance. Interdisciplinary Journal of Information, Knowledge, and Management, 13, 279-309. Doi: 10.5539/mas.v12n11p151
 Bontis, N., & Serenko, A. (2009). A causal model of human capital antecedents and consequents in the financial services industry. Journal of intellectual capital, 10(1), 53-69. Doi: 10.1108/14691930910922897
 Carmeli, A., Gelbard, R., & Reiter‐Palmon, R. (2013). Leadership, creative problem‐solving capacity, and creative performance: The importance of knowledge sharing. Human Resource Management, 52(1), 95-121. Doi: 10.1002/hrm.21514
 Cohen, J. F., & Olsen, K. (2013). The impacts of complementary information technology resources on the service-profit chain and competitive performance of South African hospitality firms. International journal of hospitality management, 34, 245-254. Doi: 10.1016/j.ijhm.2013.04.005
 Chahal, H., & Bakshi, P. (2014). Effect of intellectual capital on competitive advantage and business performance: Role of innovation and learning culture. International Journal of Learning and Intellectual Capital, 11(1), 52-70. Doi:
 Clarke, M., Seng, D., & Whiting, R. H. (2011). Intellectual capital and firm performance in Australia. Journal of intellectual capital,12(4), 505-530. Doi: 10.1108/14691931111181706
 Gogan, M. L. (2014). An innovative model for measuring intellectual capital. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 124, 194-199. Doi: 10.1016/j.sbspro.2014.02.477
 Berzkalne, I., & Zelgalve, E. (2014). Intellectual capital and company value. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 110, 887-896. Doi: 10.1016/j.sbspro.2013.12.934
 Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. In New challenges to international marketing. Emerald Group Publishing Limited. Doi: 10.1108/S1474-7979(2009)0000020014
 Lee, H., & Choi, B. (2003). Knowledge management enablers, processes, and organizational performance: An integrative view and empirical examination. Journal of management information systems, 20(1), 179-228.  Doi: 10.1080/07421222.2003.11045756
 Lindner, F., & Wald, A. (2011). Success factors of knowledge management in temporary organizations. International Journal of project management, 29(7), 877-888. Doi: 10.1016/j.ijproman.2010.09.003
 Liu, C. H., & Huang, Y. C. (2017). A natural capital model of influences for ecotourism intentions and the buffering effects of emotional values. Journal of Travel & Tourism Marketing, 34(7), 919-934. Doi: 10.1080/10548408.2016.1251375
 Li, Y. Q., & Liu, C. H. S. (2018). The role of problem identification and intellectual capital in the management of hotels’ competitive advantage-an integrated framework. International Journal of Hospitality Management, 75, 160-170. Doi: 10.1016/j.ijhm.2018.05.022
 Liu, C. H. (2017). Creating competitive advantage: Linking perspectives of organization learning, innovation behavior and intellectual capital. International Journal of Hospitality Management, 66, 13-23. Doi: 10.1016/j.ijhm.2017.06.013
Mahdi, O. R., Nassar, I. A., & Almsafir, M. K. (2019). Knowledge management processes and sustainable competitive advantage: An empirical examination in private universities. Journal of Business Research, 94, 320-334. Doi: 10.1016/j.jbusres.2018.02.013
 Mao, H., Liu, S., & Zhang, J. (2015). How the effects of IT and knowledge capability on organizational agility are contingent on environmental uncertainty and information intensity. Information Development, 31(4), 358-382. Doi: 10.1177/0266666913518059
 Marr, B. (2008). Impacting future value: how to manage your intellectual capital. Canada. The Society of Management Accountants.
Meihami, B., & Meihami, H. (2014). Knowledge Management a way to gain a competitive advantage in firms (evidence of manufacturing companies). International letters of social and humanistic sciences, 3(14), 80-91.
 Navarro, A., Losada, F., Ruzo, E., & Díez, J. A. (2010). Implications of perceived competitive advantages, adaptation of marketing tactics and export commitment on export performance. Journal of world business, 45(1), 49-58. Doi: 10.1016/j.jwb.2009.04.004
Porter, M. (2011). The Competitive Advantage of the Inner City: Harvard Business Review (1995). In The City Reader (pp. 328-341). Routledge.
 Thomsen, E. B. & Lumbye, T. (2017). How to facilitate knowledge collaboration-developing next practice. In innovation through knowledge. Springer, Berlin. Doi: 10.1007/978-3-642-34219-6_11
Díaz-Fernandez, M. C., Gonzalez-Rodriguez, M. R., & Simonetti, B. (2015). Top management team’s intellectual capital and firm performance. European Management Journal, 33(5), 322-331. Doi: 10.1016/j.emj.2015.03.004
 Shafiee, M. M. (2021). Competitive advantage via intellectual capital: a moderated mediation analysis. Journal of Intellectual Capital. Doi: 10.1016/S2212-5671(15)01048-5
Todericiu, R., & Stăniţ, A. (2015). Intellectual capital–The key for sustainable competitive advantage for the SME's sector. Procedia Economics and Finance, 27, 676-681. Doi: 10.1016/S2212-5671(15)01048-5
Wagle, Mihir. (2016). Impact of Information Technology on Knowledge Work. Retrieved from the University of Minnesota Digital Conservancy, https://hdl.handle.net/11299/180220.