ارائه مدل جامع کاربردی تدوین استانداردهای واژگان با رویکرد ‏تحلیل هم‏واژگانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیریت فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 مجتمع مدیریت و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر،تهران،ایران

3 مدیریت تکنولوژی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

4 مدیریت سیاستگذاری علوم و فناوری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

10.22034/jsqm.2021.284328.1322

چکیده

برای تدوین یک واژه‏نامه به عنوان یک فعالیت و محصول زبان‏شناسی، بسته به زمینه تخصصی، دامنه کاربرد و بستر قابل بهره برداری، می‏توان از روش‏های مختلفی استفاده نمود. در این زمینه رویکردهای مختلفی وجود دارد که شاید به سادگی نتوان از یک روش واحد که دربردارنده نقاط مثبت و کلیدی همگی آن‏ها باشد جهت پیشبرد طرح اجرای تدوین واژه نامه تخصصی و موضوعی بهره برداری نمود. به عنوان مثال، سازمان بین المللی استاندارد (ایزو)، مجموعه دستورالعمل‏ها و راهنماهای بین‏ المللی در زمینه تدوین واژه‏نامه منتشر نموده است که در انطباق کامل با تمام مراحل روش‏های زبان‏شناسی نمی‏باشد، بلکه بخش حداقلی از قواعد زبان‏شناسی را به عنوان هنجار زبان شناختی الگوبردرای نموده و بسته به سطح اجرای تدوین محصول نهایی و با توجه به سطح گستردگی موضوع به عنوان حداقل الزامات می‏پذیرد و توصیه می‏نماید. در این پژوهش اکتشافی سعی شده است با مطالعه تطبیقی الزامات اولیه استانداردهای پیش گفته و با استفاده از نقاط قوت روش هم واژگانی و هم رخدادی واژگان، مدل کاربردی نوینی به صورت بصری، مدون و مستند برای تدوین اسناد استاندارد واژگان تخصصی طراحی گردد. مدل پیشنهادی به صورت پایلوت در پروژه تدوین سند استاندارد دفاعی مدیریت دانش به صورت عملیاتی با موفقیت آزمون گردید.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احمدی، حمید؛ عصاره، فریده. (1396). مروری بر کارکردهای تحلیل هم‌واژگانی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، 28 (1)، 125-145.
  2. انوری، حسن. (1388). کلیات تعریف‌نگاری. (فرهنگ‌نویسی). فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ویژه‌نامه شماره 2.
  3. بابایی، نرگس. (1384). اصطلاح‌نامه. تهران: فصل‌نامه کتاب.
  4. حاضری، افسانه؛ مکی زاده، فاطمه؛ بیک خورمیزی، فرزانه. (1395). تحلیل هم‌واژگانی مقالات مستخرج از پایان‏نامه‏های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی. پژوهشنامه علم‌سنجی، 49-62.
  5. حسینی بهشتی، ملوک السادات. (1393). ساخت‌واژه، اصطلاح‌شناسی و مهندسی دانش. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
  6. سبزعلیپور، جهاندوست؛ نیک گهر، سیده فاطمه. (1393). فرهنگ‏نگاری گویشی. فصل‌نامه علمی- پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، 6 (11).
  7. صدیقی، مهری. (1393). بررسی کاربرد روش تحلیل هم رخدادی واژگان در ترسیم ساختار حوزه‌های علمی (مطالعة موردی: حوزه اطلاع‌سنجی). پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (2)، 396- 373.
  8. طبیبی، جمال‌الدین؛ دلگشایی، بهرام؛ ملکی، محمدرضا. (1398). تدوین پایان‌نامه، رساله، طرح پژوهشی و مقاله علمی (روش تحقیق). تهران. انتشارات فردوس.
  9. محمدی، فخرالسادات؛ علیدوستی، سیروس (1386). فرایند تدوین اصطلاح‌نامه. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  10. مشیری، مهشید. (1369). ساختار فرهنگ‏ها و واژه‌نامه‌های تخصصی. مجله علوم انسانی، 103-107.
  11. هاشمی میناباد، حسن. (1386). مجموعه مقالات فرهنگ‌نگاری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دفتر دوم، ص. 52. تهران.
  12. استاندارد 1345. (1391). واژگان پایه و عمومی حوزه دفاعی. مرکز استاندارد دفاعی ایران. تهران.
  13. استاندارد 14849. (1391). مدیریت منابع زبانی- چارچوب نشانه‏گذاری واژگانی. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  14. استاندارد 16770. (1392). اصطلاح‌شناسی، خط‌مشی‌ها- تدوین و اجرا. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  15. استاندارد 16939. (1392). مدیریت منبع زبان- تقطیع واژگانی متن‏های نوشتاری قسمت 1: مفاهیم اساسی و اصول کلی. تهران.
  16. استاندارد 17420. (1392). محصولات و خدمات اصطلاح‌شناسی- بررسی اجمالی و راهنما. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  17. استاندارد 18877. (1393). مدخل‌های اصطلاح‌شناسی در استانداردها- قسمت اول: الزامات کلی. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  18. استاندارد 18877. (1394). مدخل‏های اصطلاح‌شناسی در استانداردها- قسمت دوم: پذیرش مدخل‏های اصطلاح شناختی استانداردشده. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  19. استاندارد 21134. (1394). نظام‌های مدیریت اصطلاح‌شناسی، دانش و محتوا. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  20. استاندارد 21865. (1395). اصطلاح‏شناسی– واژه‏گزینی- هماهنگ‏سازی مفاهیم و اصطلاحات. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  21. استاندارد. 8089 (نامشخص). امور اصطلاح‌شناسی- واژگان- قسمت اول: نظریه و کاربرد. سازمان ملی استاندارد ایران. تهران.
  22. Ahmadi, H., & Kokabi, M. (2015). Co-Word Analysis: A Study on the Links and Boundaries Between Information and Knowledge Management According to Iranian Press Authors. 30 (3), 309-335.
  23. Alzafari, K. (2017). Mapping the literature structure of ‘quality in higher education’ using co-word analysis. Quality in Higher Education, 23 (3), 264–282.
  24. Callon, M., Courtial, J. P., & Laville, F. (1991). Co-word analysis as a tool for describing the network of interactions between basic and technological research: The case of polymer chemistry. Scientometrics, 22 (1), 153–205.
  25. Callon, M., Courtial, J.-P., & Turner, W. (1986). Mapping the dynamics of science and techraology: Sociology of science in the real world. Future developments, 211-217.
  26. Callon, M., Law, J., & Rip, A. (1986). Mapping the dynamics of science and technology:Sociologoy of sience in the real world.
  27. Chena, X., Jianming Chena, b., & Wua, D. (2016). Mapping the research trends by co-word analysis based on keywords from funded project. Information Technology and Quantitative Management (ITQM), 91, 547 – 555.
  28. Ebrahimzadeh, S., Rezaei Sharifabadi, S., & Karbala Aghaee, M. (2019). Investigating Trends and Co-word Mapping of Collaborative Information Seeking Behavior (CIS) Based on Web of Science. Scientific Bi-Quarterly of Shahed University, 5 (1).
  29. Ghose, A., & Dhawle, S. (1977). Problem of thesaurus construction. Journal of American Society for Information Science, 28 (4), 211-217.
  30. IDS 1090. (2011). Principles and Concepts of Remote Sensing. Iranian Defense Standard. Tehran.
  31. IDS 986. (2011). Clearance and Decontamination of Minefields - Glossary of Expressions, Terms and Abbreviations. Iranian Defense Standard. Tehran.
  32. ISO 10241. (n.d.). International terminology standards — Preparation and layout. International Organisation of Standardization Press.
  33. ISO 1087-1. (n.d.). Terminology work — Vocabulary — Part 1: Theory and application. International Organisation of Standardization Press.
  34. ISO 1087-2. (n.d.). Terminology work — Vocabulary — Part 2: Computer applications. International Organisation of Standardization Press. Geneva.
  35. ISO 12615. (n.d.). Bibliographic references and source identifiers for terminology work. International Organisation of Standardization Press.
  36. ISO (n.d.). Project management guidelines for terminology standardization. International Organisation of Standardization Press. Geneva.
  37. ISO (n.d.). Presentation/representation of entries in dictionaries — Requirements, recommendations and information. International Organisation of Standardization Press. Geneva.
  38. ISO 22128. (2008). Terminology products and services — Overview and guidance. International Organisation of Standardization Press.
  39. ISO (n.d.). Systems to manage terminology, knowledge and content — Design, implementation and maintenance of terminology management systems. International Organisation of Standardization Press. Geneva.
  40. ISO 2788. (1986). Guidelines for the establishment and development of monolingual thesauri. Geneva: International Organisation of Standardization Press.
  41. ISO 3166-1. (n.d.). Codes for the representation of names of countries and their subdivisions — Part 1: Country codes. International Organisation of Standardization Press.
  42. ISO 3166-2. (n.d.). Codes for the representation of names of countries and their subdivisions — Part 2: Country subdivision code. International Organisation of Standardization Press.
  43. ISO 3166-3. (n.d.). Codes for the representation of names of countries and their subdivisions — Part 3: Code for formerly used names of countries. International Organisation of Standardization Press.
  44. ISO 704. (2009). Terminology work — Principles and methods. Geneva: International Organisation of Standardization Press.
  45. Leydesdorff, L. (1998). Reply about using co-words. Journal of the American Society for Information Science, 49 (1), 98-99.
  46. Rinaldi, F., & Yuste, E. (2004). Exploiting Technical Terminology for Knowledge Management. Zurich: Institute of Computational Linguistics of University of Zurich.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 23 تیر 1400
  • تاریخ پذیرش: 05 مرداد 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار