شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر افزایش بهره وری کارکنان با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP ) ( مطالعه موردی : سازمان ملی استاندارد ایران )

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 گروه فنی و مهندسی، واحد شهریار، دانشگاه آزاد اسلامی، شهریار، ایران

2 استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

با توجه به اهمیت نیروی انسانی به‌عنوان باارزش‌ترین سرمایه شناخته‌شده در هر سازمانی، شناخت مؤلفه‌های تاثیرگذار بر افزایش بهره وری و بهبود عملکرد آنان نیز دارای اهمیت است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر برافزایش بهره‌وری کارکنان در سازمان ملی استاندارد ایران، در راستای رفع مشکلات و چالش‌های پیش روی ارتقاء و بهبود عملکرد کارکنان دارد. در این تحقیق کاربردی ، برای گردآوری داده‌ها از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی و از ابزار پرسشنامه استفاده‌شده است. جامعه آماری شامل مدیران تخصصی و کارشناسان شاغل ستادی در سازمان ملی استاندارد ایران هستند. برای تعیین روایی پرسشنامه‌ها از فرمول لاشه و پایایی آن از آلفای کرونباخ با کمک نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. با محاسبه نرخ ناسازگاری، مرحله تایید پرسشنامه های مقایسات زوجی (باتوجه به نظرات خبرگان) انجام شده است. برای انجام مقایسات زوجی و رتبه بندی معیارها و زیرمعیارها، از تکنیک فرایند تحلیل شبکه (ANP ) در نرم افزار Super Decisions استفاده شده است.
باتوجه به نتایج حاصل از تحقیق، از 5 عامل و معیار اصلی (سبک مدیریت، ویژگیهای فردی، عوامل شغلی، ویژگی سازمان و عوامل رفاهی کار)، عوامل رفاهی کار بعنوان مهمترین عامل اصلی در افزایش بهره‌وری کارکنان سازمان ملی استاندارد ایران شناخته شد. سبک مدیریت در رتبه دوم، عوامل شغلی در رتبه سوم، ویژگیهای فردی در رتبه چهارم و ویژگی سازمانی در رتبه پنجم قرار گرفته است. از 36 عامل فرعی و زیرمعیار نیز، عامل مناسب بودن سطح حقوق و دستمزد و پرداختی های سازمان در رتبه اول، عامل وجود مدیری توانا، کارآمد و دارای شایستگی علمی و فنی در رتبه دوم، ارتقاء و انتصاب کارکنان براساس شایسته سالاری در رتبه سوم، وجود فرهنگ سالم و سلامت اداری در سازمان در رتبه چهارم و عدم تبعیض و رعایت عدالت بین کارکنان در رتبه پنجم دارای اهمیت و 5 اولویت برتر در افزایش بهره وری کارکنان شناخته شده اند.

کلیدواژه‌ها


افروز نیا، ع و توکلی، ع.1395. بررسی تطبیقی بهره‌وری نیروی کار در ایران. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع). سال هشتم. شماره 4 –ص 125-105
اکبرپور شیرازی، محسن (1395) گزارش ارتقای بهره‌وری در نظام اداری کشور، سازمان ملی بهره‌وری ایران
آزادی؛ س. ا، (1392)، بهره‌وری نیروی انسانی«، فرهنگ و رفتار اداری، شماره 6، ص 21-25.
اعتباریان ا، آذربایجانی ک، صالحی زاده س، هنرمند ا.1391. عوامل مؤثر بر بهره‌وری کارکنان بر اساس مدل ACHIEVE. ص 1057-1047
اعظم وزیری س، منصوری ح، ادیبان ا، منصوری ح. 1394. تحلیلی بر عوامل مؤثر بر ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی با استفاده از تکنیک AHP فازی. هشتمین کنفرانس بین المللی مدیریت. ص 14-1
آذر ع، مومنی م،1395. آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران. انتشارات سمت. ص 14
احمدی قواقی م. 1390. ارائه الگوی سنجش میزان آمادگی سازمان برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده و پژوهشکده فنی و مهندسی گروه مهندسی صنایع دانشگاه امام حسین (ع)
امامی میبدی، علی.1387. اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
امامی میبدی، علی.1379. اصول انـدازه گیـری کـارایی و بهـره وری. تهـران: مؤسسـه مطالعـات و پـژوهش هـای بازرگانی
الله وری م، فرح آبادی م، سجادی ح.1389 اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر بهره‌وری منابع انسانی از دیدگاه مدیران میانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. فصلنامه بیمارستان. سال نهم. شماره 3 و 4. ص 85-77
آرمسترانگ؛ م، (1388)،مدیریت منابع انسانی»، ترجمه حسین پهلوانیان و جمشید کمایی و سید مهدی میرحسینی زواره، تهران، جلداول، انتشارات نیکو روش.
امامی؛ ع، (1384)،اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری»، مؤسسه تحقیقات تعاون دانشگاه تهران
استاندارد 2015:ISO 9001;، نیازمندیهای سیستمهای مدیریت کیفیت. سازمان ایزو
انصاری ق، سبزی علی آبادی س.1388. اولویت‌بندی عوامل سازمانی موثر در ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی در صنایع کوچک. مجله بررسیهای بازرگانی. شماره 39. ص 64-49
ابوالعلایی؛ ع، 1374،عوامل مؤثر بر بهره‌وری نیروی انسانی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی
احمدی، پرویز.1380، طراحی مدل بهبود بهره وری نیروی انسانی با نگرش مدیریت بهره وری، دانشگاه تربیت مدرس.
برادران و ولیجانی م.1394. بررسی عوامل موثر بر ارتقاء بهره‌وری نیروی انسانی در سازمان امول مالیاتی کشور. پژوهشنامه مالیات. شماره 29. ص 184-165
بهشتی، محمدباقر (1390) بهره‌وری در سازمانهای دولتی ایران و راههای افزایش آن، مجله اطلاعات سیاسی -اقتصادی – شماره 45. و 46
19. بهرام زاده؛ ح؛ و خدمتگزار؛ ص، 1383. نقش منابع انسانی بر بهره‌وری سازمانی (با تأکیدبر کیفیت زندگی کاری)، تهران، ماهنامه مدیریت، چاپ انجمن مدیریت ایران، شماره 85-86، ص 24-26.
پایگاه سازمان ملی بهره‌وری ایران (http://www.nipo.gov.ir).
پارسائیان، ع.؛ اعرابی، م. 1378.روش تحقیق کیفی»، تألیف کاترین مارشال، دفتر پژوهش های فرهنگی،
تبعیدیان ا، شاهوردی 1393. افزایش بهره‌وری و کارایی کارکنان. جزوه دوره آموزشی. ص 30-1
چنگ چن لین. 2010. رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی
حسینی ا، کدخدایی س، طولابی م.1395. شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی با استفاده از تکنیک ANP. مجله مدیریت بهره‌وری. سال دهم. شماره 37. ص 50-29
حبیبی آ، ایزدیار ص، سرافرازی ا،1393. تصمیم گیری چندمعیاره فازی. انتشارات کتیبه گیل. 171 صفحه
حاج کریمی ع، پیرایش ر،1385. تبیین عوامل موثر بر بهره‌وری منابع انسانی در سازمانهای دولتی با استفاده از تکنیک تحلیل مسیر- فرهنگ مدیریت، سال چهارم. شماره چهاردهم. ص 86-57
خطیری، بهنوش (1393) کتاب مدیریت کیفیت و بهره‌وری، انتشارات راه.336 صفحه
خاکی ا، 1396، طراحی الگوی ارتقای بهره‌وری کارکنان دانشگاه جامع امام حسین (ع) با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده و پژوهشکده فنی و مهندسی گروه مهندسی صنایع دانشگاه جامع امام حسین (ع)
خاکی، غ. 1392. مدیریت چرخه بهبود بهره‌وری با رویکرد تحلیلی در مقیاس ملی، سازمانی و فردی، نشر فوژان.305 صفحه
دهقانیان، مسعود.1395. نقش حقوق و دستمزد در بهره‌وری منابع انسانی. هفتمین کنفرانس بین المللی مدیریت و حسابداری و چهارمین کنفرانس بین المللی کارآفرینی و نوآوری.27 بهمن ماه. گروه مدیریت. دانشکده علوم انسانی. واحد یاسوج دانشگاه آزاد اسلامی
دانیالی ده حوض م، علامه م، منصوری ح، 1392. بررسی و شناخت عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی و تعیین اولویت آن‌ها در بین کارکنان. مجله مدیریت بهره‌وری. سال هفتم. شماره 27. ص 80-51
رضاییان، ع. 1391. مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها سمت.
رضایی، اردشیر (1382.) مدیریت سازمانها و بهره‌وری نیروی انسانی. مجله تدبیر، شماره 1
زرین‌نگار؛ م. ج؛ و همکاران، 1390، بررسی عوامل مؤثر برافزایش بهره‌وری در بانک سامان، مدیریت دولتی، دوره 3، شماره 7، ص 115- 130.
زبردست، اسفندیار. 1389. کاربرد فرایند تحلیل شبکه ای در برنامه‌ریزی شهری و منطقه ای. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی. شماره 41. صفحه 79-90
ساعتچی، محمود،1387. روان‌شناسی مدیریت. تهران: مؤسسه نشر ویرایش.
سند استراتژی سازمان ملی استاندارد ایران. 1393. سازمان ملی استاندارد ایران..
سرمد ز، بازرگان ع، حجازی ا،1384. روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران. انتشارات آگه. 408 صفحه
سرمد ز، بازرگان ع، حجازی ا،1396. روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران. انتشارات آگه. 406 صفحه
سلیمی م، شهباز مرادی س، صوفی ج. 1386. طراحی و ساخت مقیاس مجموع نمرات لیکرت با رویکرد پژوهش در مدیریت. دانش مدیریت. دوره 21. شماره 80. ص 60-41
شجاعی س، جمالی غ. منطقی ن.1395. شناسایی عوامل موثر بر بهره‌وری منابع انسانی. فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع) سال هشتم. شماره 2. ص 181-161
شکرچی زاده ا، حاجی اسماعیلی س. 1394. مروری بر مدلهای بهره‌وری نیروی انسانی و ارتباط آن با کیفیت خدمات در سازمانهای خدماتی و دولتی. اولین کنفرانس ملی مدیریت راهبردی خدمات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد. 28 مهرماه. ص 9-1
طاهری، شهنام، 1393، «بهره وری وتجزیه وتحلیل آن در سازمانها»، انتشارات هستان
طباطبائیان م، طباطبائیان ا.1390. بهره‌وری نیروی انسانی در ایران و مقایسه آن با کشورهای منطقه. کنفرانس بین المللی جهاد اقتصادی. کرمان.17 و 18 اسفند. ص 12-1
طواری م، سوخکیان م، میرنژاد ع.1387. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی با استفاده از تکنیک‌های MADM نشریه مدیریت صنعتی. دوره 1. شماره 1. ص 88-71
عطایی، م. 1389. تصمیم گیری‌های چندمعیاره. چاپ اول، دانشگاه صنعتی شاهرود
غفاری، ق؛ و طاهری، م.1390. انتخاب مجریان پروژه های پژوهشی شرکت پالایش نفت اصفهان با استفاده از فرایند تحلیل شبکه ای، مقاله هفتمین کنفرانس بین المللی مدیریت پروژه، تهران، ایران
فتمن.2017. بررسی ارتباط بین فضای سازمانی (اصول انسانی حاکم بر سازمان) و بهره وری مدیران با استفاده از روش آماری رگرسیون
قدسی پور ح.1395 فرایند تحلیل سلسله مراتبی. انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر. 222 صفحه
قابضی، 1392 بررسی عوامل مؤثر بر بهره‌وری سرمایه های انسانی در مراکز پژوهشی
قدیر آ، پویا ع. 1392. اولویت‌بندی عوامل موثر بر بهره‌وری منابع انسانی در راستای اهداف استراتژیک و چشم انداز.
قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد. 1396. سازمان ملی استاندارد ایران
قابضی، ر. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر بهره‌وری سرمایه های انسانی در مراکز پژوهشیمطالعه موردی: پژوهشگاه صنعت نفت. تهران
کریمی، ا، معمارزاده غ، الوانی م، مدیری م 1395. طراحی مدل بهره‌وری سازمانهای دولتی ایران – مجله مدیریت بهره‌وری، سال دهم، شماره 37 ص 27-7
کشاورز ن، دارایی م، یداللهی م.1394. اولویت‌بندی عوامل موثر بر بهره‌وری نیروی انسانی در سازمانهای دولتی با بکارگیری تکنیک AHP. دومین همایش بین المللی مدیریت و فرهنگ توسعه. ص.6-19
کیانی ن، رادفر ر.1394. شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر بهره‌وری سازمان بااستفاده ازمدل دیماتل. مجله مدیریت بهره‌وری. سال نهم. شماره 35. ص 130-111
کثیری م، کمال زاده ح.1395. بررسی عوامل موثر برافزایش بهره‌وری نیروی انسانی براساس مدل هرسی و گلداسمیت (مدل آچیو). فصلنامه پژوهش های جدید در مدیریت و حسابداری. سال سوم. شماره یازدهم. ص 106-89
کاظمی، ب؛ و ابطحی، س. ح، 1383، بهره‌وری، مؤسسه اطلاعات و پژوهش‌های بازرگانی،
کرونباخ. لی جی. 1951«ضریب آلفا و ساختار درونی آزمونها
گزارش دوره آموزشی ارتقاء بهره‌وری در نظام اداری کشور. 1396. سازمان ملی بهره‌وری ایران.
گزارش جایزه ملی بهره‌وری 1404- آشنایی با بهره‌وری و تدوین شاخص ها
مهدیان، مجید (1393) نگاهی دیگر به بهره‌وری، چهارمین همایش بهره‌وری شاهرود
محمدی ج، احمدی ز.1391. بررسی و تحلیل عوامل موثر بر بهبود بهره‌وری منابع انسانی و رتبه بندی آن در شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی. نخستین همایش ملی علوم مدیریت نوین. استان گلستان. گرگان- 5 شهریور. ص
میبدی و اکبری. 1390. مدیریت عملکرد و تاثیر ان برافزایش بهره‌وری نیروی انسانی
مهرگان م.1383. پژوهشی عملیاتی پیشرفته، انتشارات کتاب دانشگاهی. چاپ اول
محمدی لرد، ع. 1388. فرایندهای تحلیل شبکه‌ای و سلسله مراتبی، انتشارات البرز، چاپ اول، تهران،
واعظی و وثوقی.1389. جرای مدل تعالی سازمانی و ارتقای بهره وری نیروی انسانی پژوهشی در شرکت پالایش نفت تهران
هرسی، پال و بلانچارد، کنت، 1369، مدیریت رفتار سازمانی، قاسم کبیری، جهاد دانشگاهی.
هرسی، پال و بلانچارد، کنت، 1378، مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه قاسم کبیری، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران، چاپ ششم.
ویسی تپه گلی، ا. و نهاوندی، ن. 1387.”ارزیابی و انتخاب سبد پروژه با استفاده از یک مدل تصمیم گیری چندمعیاره، مطالعه موردی: پروژه های شهرداری”، پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع-سیستم های اقتصادی و اجتماعی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس،
یار احمدی خراسانی م.1394. بهره‌وری نیروی انسانی در سازمانهای دولتی
Ansar, I. 2009. Pritorize Of Effective Organizational Factors On Improvement Of Productivity Of Human Resources Of Small Industries.
Carlucci, D. & Schiuma, G. 2008, Applying the analytic network process to disclose knowledge assets value creation dynamics, Expert Systems with Applications, Vol. 36, Issue 4, pp. 7687-7694.
Chung, S.H., A.H.L. Lee, and W.L. Pearn, 2005, Analytic network process (ANP) approach for product mix planning in semiconductor fabricator, International Journal of Production Economics, Vol. 96, pp. 15-36.
Fatman. 2017. Does Innovation Contribute to Employee Performance” Procedia - Social and Behavioral Sciences,Volume 219, 31 May 2016, Pages 571-579.
Garcia-Melon, Monica, Javier Ferris-Onate, Jeronimo Aznar-Bellver , Pablo Aragonés-Beltran, and Rocio PovedaBautista 2008, Farmland appraisal based on the analytic network Process, Journal of Global Optimization, Vol. 42, pp.143-155.
Hersey; H. and Goldsmith; M, 1980., “A situational approach to performance planning”, Training and Development Journal, Madison, vol. 34, no.11, p. 38.
Lee, H. et al.2009, “Selection of technology acquisition mode using the analytic network process”, Mathematical and Computer Modeling, Vol. 49, pp. 1274-1282.
Lawshe, C.H. 1975”A quantitative approach to content validity”, Personnel Psycholpgy,Volume 28, p.p.563-575,
Lin, Yu-Hsin, Kune-Muh Tsai, Wei-Jung Shiang, Tsai-Chi Kuo, and Chih-Hung Tsai 2009 “Research on using ANP to establish a performance assessment model for business intelligence systems”, Expert Systems with Applications, Vol. 36, pp. 4135-4146.
mikai @muang.2018. Multiplex network analysis of employee performance and employee social relationship
Marimuthu; M, Arokiasamy; L. and Ismail; M, 2009, ‘’Human capital development and impact on firm performance: Evidence from developmental economics’’, Journal of international social research,
MengCaiacWeiWangdefYingCuibcH,2018” Multiplex network analysis of employee performance and employee social relationships” Physica A: Statistical Mechanics and its Applications Volume 490, 15 January 2018, Pages 1-12
Maleki , M.2015. Survey On Related Factors About Productivity Of Human Resources In Selected Hospitals Of Mazandaran University Of Medical Sciences. J Ournal Of Health Management.
Poyan , S. 2009. Establishment OF Productivity Cycle. 7Th Conference Of Quality & Productivity.
Smith, JR. QW 2001. A Benchmark Approach Public Service,Patimes, May, Vol 24, Issue 5, P8.
Stainer, Alan. , 1995, Productivity Management: the Japanese experience MCB University Press Limited, vol. 88, No. 3, pp. 4-11
Saaty, T. L. (1999), “Fundamentals of the Analytic Network Process”, Proceedings of ISAHP 1999, Kobe, Japan.
Taheri , S. 1999. Productivity & Analysis On Organizations(Total Productivity Management.
90 yana do. Ligang.2018” Job strains, job control, and POS on employee performance: An interactionist perspective
YanaDuaLiZhangaAmanuel G.Tekleabb” Job strains, job control, and POS on employee performance: An interactionist perspective”Journal of Business Research,Volume 82, January 2018, Pages 213-219,Journal of Business Research